Tất Cả Thông Tin Về Hệ Thống Cân Bằng Điện Tử Trên Xe Ô Tô Bác Tài Cần Biết

Hệ thống cân bằng là công cụ giúp tối ưu khả năng vận hành của xe, đặc biệt trong các trường hợp xe thiếu lái, mất lái, hay thừa lái. Hệ thống này trước kia thường chỉ xuất hiện trên những phân khúc xe cao cấp của các hãng xe nổi tiếng. Tuy nhiên, ngày nay hệ thống cân bằng điện tử xe ô tô đã trở thành một quy chuẩn về an toàn được áp dụng phổ biến ở các mẫu xe. Trong bài viết này, hãy cùng KATAVINA đi tìm hiểu về khái niệm, tác dụng và nguyên lý hoạt động của hệ thống cân bằng điện tử.

Hệ thống cân bằng điện tử được áp dụng trên các mẫu xe phổ biến hiện nay

1. Hệ thống cân bằng điện tử là gì?

Có rất nhiều người vẫn chưa biết hệ thống cân bằng điện tử là gì? Do đó, trước tiên hãy cùng cùng khám phá khái niệm hệ thống cân bằng điện tử.

Hệ thống cân bằng điện tử tên tiếng Anh là Electronic Stability Program (ESP) hay còn được biết đến là Electronic Stability Program (ESC). Đây là một hệ thống an toàn được thiết kế trên xe ô tô với mục đích tăng tính an toàn, giảm thiểu tối đa nguy cơ xe bị mất lái, chệch quỹ đạo khi đang trên đường. 

Hệ thống này là công cụ đặc biệt quan trọng giúp xe luôn cân bằng, ổn định. Nhất là khi xe di chuyển trên những địa hình khó khăn hay trong thời tiết bất ổn: mặt đường ướt, trơn trượt, có độ bám thấp do nhiều sỏi đá. Ngoài ra, trong những tình huống cần đánh lái gấp hay tăng tốc bất ngờ hệ thống này cũng giúp xe không bị lệch hướng gây mất an toàn. Hiện nay, hệ thống cân bằng điện tử là một trong những tiêu chí đánh giá mức độ an toàn của xe hơi, ở tất cả các phân khúc xe thương mại, đặc biệt ở Châu Âu và Mỹ.

Hệ thống cân bằng điện tử giúp giảm nguy cơ mất lái

2. Hệ thống cân bằng điện tử được phát minh như thế nào?

Được khởi công nghiên cứu từ năm 1983, đến 1987 các hãng xe Toyota, Mercedes-Benz, BMW chính thức giới thiệu hệ thống chống trượt với sự can thiệp điện tử. Hệ thống này có tác dụng lên hệ thống phanh giúp giảm hiện tượng trượt bánh xe khi tăng tốc đột ngột. Đây được xem như một bước ngoặt lớn để nghiên cứu hệ thống ESP.

Đến 1990, Mitsubishi khởi động chương trình Diamante (sigma). Sử dụng phương pháp can thiệp vào động cơ để kiểm soát lực kéo của chiếc xe có tên gọi là TCL. Từ đó, giúp xe kiểm soát độ ổn định tại những điều kiện khi tăng tốc đột ngột, đường trơn trượt hay khi vào cua.

Đến năm 1992, “chương trình ổn định điện tử” có tên gọi ESP (kiểm soát sự trượt ngang của ô tô) ra đời do Mercedes-Benz và Bosch hợp tác phát triển phát triển. Chương trình này đã được áp dụng trên mẫu xe S600 Coupe của họ vào năm 1995.

Đến những năm 1995, 1997, 1998 các nhà sản xuất lần BMW, Audi, Volvo… lần lượt áp dụng “chương trình cân bằng điện tử” của BOSCH vào các dòng xe của mình, với những tên gọi như: DSC, ESP và ESC. Kể từ đó, các hãng xe trên thế giới dần nghiên cứu và trang bị hệ thống cân bằng điện tử vào các mẫu xe của mình với nhiều tên gọi khác nhau như: PSM, VDC,VSA, VSC…

Hệ thống cân bằng điện tử của BOSCH

3. Tác dụng của hệ thống cân bằng điện tử

Khi vận hành xe trên đường, người lái xe rất dễ gặp phải những nguy cơ mất an toàn như: lệch góc lái, trượt bánh, văng đầu xe, trượt đuôi xe khi phải di chuyển trong địa hình khắc nghiệt, trơn trượt hay lúc vào cua, tăng tốc đột ngột... Đây là lúc, tác dụng của hệ thống cân bằng điện tử được phát huy. 

Nhờ hệ thống cân bằng điện tử ESP được thiết kế trên xe ô tô, người lái có thêm công cụ hỗ trợ hiệu quả để kiểm soát các tình huống rủi ro khi không kịp phản ứng. Điều này còn quan trọng hơn đối với những mẫu xe có gầm cao. Xe gầm cao dễ bị văng, lật khi phải đánh lái gấp hoặc xảy ra va chạm. Tuy nhiên, với hệ thống cân bằng điện tử mọi nỗi lo này đều được giải quyết nhanh chóng. 

Bên cạnh đó, hệ thống cân bằng điện tử còn giúp tăng khả năng bám đường của bánh xe, tránh mất lái khi tăng tốc đột ngột và giúp giữ sự ổn định, cân bằng cho xe trong mọi tình huống. 

Hệ thống cân bằng điện tử giúp kiểm soát rủi ro khi vận hành

4. Nguyên lý hoạt động của hệ thống cân bằng điện tử xe ô tô

Hiểu một cách đơn giản, hệ thống cân bằng điện tử hoạt động dựa trên nguyên lý can thiệp vào hệ thống phanh, giúp cho xe bám đường tốt hơn, tránh nguy cơ mất lái, lật xe trong những tình huống bất ngờ, người điều khiển xe không kịp phản ứng. 

Hệ thống cân bằng điện tử xe ô tô hoạt động dựa trên các loại cảm biến sau:

• Cảm biến tốc độ bánh xe: giúp xác định độ trượt của bánh.
• Cảm biến quay vòng, gia tốc, cảm biến góc đánh lái, cảm biến áp suất phanh: xác định các nguy cơ khi xe có xu hướng lật, mất lái.

Mọi thông số vận hành của xe được các cảm biến ghi nhớ liên tục, đồng thời, gửi  thông tin về ECU (bộ điều khiển trung tâm của hệ thống ESP) .

Khi phát hiện tình trạng mất ổn định, bộ điều khiển trung tâm ECU sẽ tự động can thiệp bằng cách kích hoạt phanh từng bánh xe (dựa vào hệ thống chống bó cứng phanh ABS) tùy theo điều kiện thực tế hoặc ngắt momen từ động cơ đến các bánh xe (dựa vào hệ thống kiểm soát lực kéo TCS).

Minh họa nguyên lý hoạt động của hệ thống cân bằng điện tử ESP

5. Cách sử dụng hệ thống cân bằng điện tử trên ô tô

5.1. Cách bật tắt hệ thống cân bằng điện tử ESP

Tùy vào từng nhà sản xuất, nút bật/tắt hệ thống cân bằng điện tử thường được thiết kế ở các vị trí như: trên vô-lăng, bảng taplo hoặc bệ cần số sao cho phù hợp với hoàn cảnh sử dụng của người điều khiển. 

Thông thường, hệ thống cân bằng điện tử sẽ được khởi động khi xe bắt đầu lăn bánh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, để phù hợp với tình huống vận hành, người điều khiển có thể chủ động tùy chỉnh tắt/bật nút điều khiển hệ thống cân bằng điện tử này.  

Ký hiệu hệ thống cân bằng điện tử trên ô tô

5.2. Khi nào cần tắt hệ thống cân bằng điện tử

Tuy có nhiều tác dụng hữu ích, bảo vệ an toàn khi xe lăn bánh, hệ thống cân bằng điện tử không phải lúc nào cũng có ích cho xe. Có những trường hợp người điều khiển cần tắt hệ thống này, vậy cách tắt hệ thống cân bằng điện tử như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu dưới đây.

• Xe bị sa lầy khi di chuyển trên địa hình bùn đất, trơn trượt

Khi xe di chuyển chậm, vận tốc của 4 bánh xe không đều nhau. Do đó, khi gặp trường hợp sa lầy, xe rất dễ bị quay trơn bánh. Trong tình huống này, khi hệ thống cân bằng điện tử đang hoạt động, nó sẽ kích hoạt phanh hoặc giảm mô men để hãm bánh xe này lại. Từ đó, xe sẽ khó có thể thoát lầy, sình. 

Hơn thế, khi đi offroad tại những địa hình bùn đất nhiều, xe cần lực kéo rất lớn. Với tình huống này, sự tác động của hệ thống cân bằng điện tử vô tình can thiệp làm giảm công suất động cơ, đồng thời làm giảm lực kéo cần thiết của xe. 

Nên sử dụng hệ thống ESP khi xe bị sa lầy vào bùn đất

• Khi drift xe

Drift được biết đến là một kỹ thuật lái xe mà người lái xe cố tình làm thừa lái, nhưng vẫn có thể điều khiển được chiếc xe theo hướng mong muốn ở tốc độ cao, tuy nhiên lại gây ra sự trượt bánh sau. Khi sử dụng kỹ thuật drift, góc trượt sau sẽ lớn hơn góc trượt trước đến mức bánh trước có hướng ngược chiều với hướng rẽ. Do đó, khi drift xe, hệ thống cân bằng điện tử sẽ can thiệp vào bánh xe trượt, khiến bạn khó thực hiện kỹ thuật này. 
 

Nên sử dụng hệ thống ESP khi thực hiện drift xe

Hệ Thống Kiểm Soát Hành Trình Cruise Control Bị Lỗi Cần Xử Lý Thế Nào?